Kościół Katolicki na Wschodzie



Uwagi wstępne – Kościół na wschodzie

Używamy tu określenia „Wschód” w specyficznym znaczeniu. Chodzi bowiem o kraje położone na wschód i południowy wschód od Polski w Europie i w Azji. Przede wszystkim o obszary ZSRR i dawnych krajów tzw. demokracji ludowej, z wyłączeniem Chin. Zespół Pomocy Kościelnej dla Katolików na Wschodzie (dalej – Zespół) powołany przez Konferencję Episkopatu Polski w roku 1989 ma na celu organizowanie i niesienie pomocy duchowej i materialnej katolikom na Wschodzie. Pomoc Kościołowi na Wschodzie płynąca z Polski jest wyrazem chrześcijańskiego braterstwa.

Sytuacja Kościoła katolickiego w krajach Europy Wschodniej.

Począwszy od rewolucji październikowej roku 1917 kraj religijny od tysiąca lat jakim była Rosja zamieniono na pustynię duchową. Niszczono świątynie, księgi liturgiczne, wymordowano kapłanów, zlikwidowano życie monastyczne i zakonne. Starano się usuwać wszelkie blady kultu religijnego. Ze świadomości dzieci, młodzieży i dorosłych przez minione siedemdziesiąt lat chciano zatrzeć ślady obecności wszechmocnego Boga. Zaledwie kilku księży katolickich pracowało oficjalnie na tym rozległym terytorium od granicy białoruskiej aż do dalekiego Władywostoku. Dwudziesty wiek w Rosji był czasem kształtowania społeczeństwa totalitarnego. Prawo państwowe minionego okresu przyznawało obywatelom wolność wyznania, lecz zabraniało prowadzenia jakiejkolwiek odważnej działalności religijnej. Często religię traktowano za zło, a jej wyznawanie za przestępstwo. Jednakże wielu ludzi zesłanych na Syberię i do Kazachstanu zachowało wiarę w Boga i nadzieję „wbrew nadziei”. System ateistyczny chciał pozbawić ludzi ich religii, jednakże nie był w stanie zniszczyć w ich sercu tęsknoty za Bogiem. Można powiedzieć, że Kościół katolicki tego minionego okresu był Kościołem męczenników, gdzie wiara zachowała się w rodzinach, a zwłaszcza w sercach osób najstarszych.

Po roku 1989, w miejsce jednego imperium powstało wiele wspólnot państwowych, niezależnych (jak kraje nadbałtyckie), lub o różnym stopniu zależności od Federacji Rosyjskiej. W każdym z tych krajów byłego Związku Radzieckiego sytuacja Kościoła katolickiego jest przynajmniej trochę odmienna, w zależności od polityki władz, wielkości społeczności katolickiej oraz od relacji z innymi społecznościami religijnymi oraz chrześcijańskimi. Po roku 1989, nastąpił fenomen odradzania się Kościoła katolickiego na Wschodzie. Jest to proces złożony, skomplikowany i długofalowy. W pierwszej jego fazie wystąpiło niewątpliwie ożywienie religijne i zainteresowanie na nowo życiem chrześcijańskim. Jednakże narzucana laicyzacja i ateizacja życia odcisnęła się mocno na życiu osób i społeczeństw. Równocześnie kontakt z tzw. kulturą masową Zachodu przyczynił się do upowszechniania wielu niechrześcijańskich postaw i zachowań.

Pierwszymi istotnymi faktami wskazującymi zmianę na lepsze jest to, że w dniu 13. kwietnia 1991 roku została ustanowiona struktura Kościoła katolickiego w Rosji Radzieckiej. Ofiarna praca nowo mianowanych administratorów i pasterzy diecezji, a także duszpasterska praca kapłanów diecezjalnych i zakonnych oraz sióstr zakonnych i świeckich wolontariuszy sprawiła, że z ruin zaczęły powstawać świątynie. Dzieci, młodzież maj± szansę uczęszczania na katechizację przy kościele po niedzielnych Mszach świętych. Ludziom starszym i rodzicom głosi się Dobrą Nowinę o Jezusie Chrystusie jedynym Zbawicielu każdego człowieka.

Konkretnym przejawem żywotności Kościoła katolickiego było poświęcenie katedry pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Moskwie w dniu 12. grudnia 1999 roku, jak również poświęcenie katedry w Irkucku na Syberii u księdza biskupa Jerzego Mazura.

W społeczeństwie postsowieckim zaczęto dostrzegać żywą wiarę w Chrystusa ukrzyżowanego i Zmartwychwstałego. Zaczęto doceniać również ofiarną pracę kapłanów, sióstr zakonnych i osób świeckich w powstałych parafiach, ich bezinteresowną miłość do Boga oraz otwartość i serdeczność wobec zaniedbanych duchowo i moralnie. Doceniono zwłaszcza ich posługę charytatywną. Natomiast pracujący w Kościele katolickim na Wschodzie Pasterze i kapłani, bracia i siostry zakonne dostrzegli coraz wyraźniejszy szacunek dla Dekalogu i wartości ogólnoludzkich. Wierni zaczęli stawać się coraz bardziej odpowiedzialnymi i posłusznymi głoszonej im Ewangelii. Zaczęli z szacunkiem odnosić się do życia poczętego oraz życia rodzinnego.